Aangevallen door schobbejakken in uniform: pro-abortusprotest in Amsterdam

maandag 9 mei 2022

Een stelletje schobbejakken, agenten van de Amsterdamse politie, sloeg in op demonstranten die opkwamen voor de vrijheid om abortus te plegen. Het gebeurde tijdens een demonstratie afgelopen zaterdag, 7 mei 2022. Ik was een van de demonstranten, en ben heelhuids en op vrije voeten gebleven die middag. Dat gold niet voor iedereen. Het geüniformeerde tuig van de richel arresteerde twee demonstranten en dat ging hardhandig. Zo reageert het gezag dus op mensen die voor vrijheid, voor lichamelijke autonomie opkomen. Een verslagje en wat gedachten.

De demonstratie voor abortusvrijheid war de politie op insloeg, vond plaats na een manifestatie: ‘Baas In Eigen Buik’. Op de Dam in Amsterdam. Die actie was gelanceerd in reactie op het uitgelekte voornemen van het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten om het grondwettelijke recht op abortus af te schaffen en daarmee ruim baan te maken voor steeds wredere en verregaande abortusverboden in deelstaten van dat land. Toen ik de aankondiging van de actie zag, wist ik: daar ga ik heen. Dat heb ik dus gedaan, samen met een goede vriendin.

Toen we die zaterdag naar de Dam liepen, zag ik dat het al flink vol stond. Goed! Maar wat was al dat geel daar aan de rechterkant? Dichterbij gekomen bleek dat een flinke groep mensen van de meditatieclub Falung Dong, in China zwaar onderdrukt. te zijn die met trommels in de weer waren om aandacht voor hun zaak te wekken. Met de strijd voor abortusvrijheid had dat geel dus niets te maken, en zo heel vol met pro-abortusdemonstranten stond het dus niet. Honderden mensen waren het zeer zeker, hoe vele honderden kan ik niet zeggen, ze stonden vrij dicht op elkaar.

Ter plekke vingen we op dat de actie ene manifestatie zou zijn, oftewel: een optocht was niet in het programma opgenomen. We mochten vooral luisteren naar toespraken. En we mochten op signaal vanaf het podiuym heel boos “Baas In Eigen Buik!’ roepen, en andere vanaf het podium gelanceerde en op zichzelf uitstekende leuzen. De animo om daaraan mee te doen bleek groot, mensen waren echt gemotiveerd en boos. Maar de boosheid werd tot onderdeel gemaakt van een van bovenaf geregisseerde show. We waren weer eens toeschouwers, we waren soms even acteurs in een door anderen geregisseerd theaterstuk. Nergens waren we zelfsturende deelnemers aan de strijd. Nou ja, bijna nergens. Want mijn vriendin en ik hadden zich intussen gevoegd in een paars-zwart, oftewel anarcha-feministisch, blok dat zich met spandoeken schuin voor het podium opstelde. En dat blok gedroeg zich gelukkig niet als enkel en alleen toeschouwers.

We kregen dus sprekers. Partijpolitieke sprekers van GroenLnks en D66. Iemand van de Rutgers Stichting. Liliane Ploemen, net weg als chef bij de PvdA. Vooral die partijpolitici wekten onze zeer hoorbare ergernis. ‘Wie heeft ons verraden? Sociaaldemocraten!’ ‘Niet Groen, Niet Links, Maar Neoliberaal!’, klonk het luid vanuit onze groep. En:’ Geen Bazen en Politici, maar Zelfbestuur en Anarchie’. Allemaal natuurlijk zeer onbeleefd, en mensen vanuit de organisatie spraken ons er ook op aan, vanaf het podium en rechtstreeks. Het hielp gelukkig niet. Beleefdheid tegen politici is helemaal geen goede standaardhouding. Er bestaat geen respectabel recht om niet te worden uitgejouwd. Demonstranten die de vrijheid nemen hun – in dit geval: ons – gezichtspunt luid naar voren te brengen, hebben daarin groot gelijk. het is ook onze demonstratie.

Wel heb ik vraagtekens bij de leuzen zelf. Als uiting van onze eigen woede zijn ze prima. Ik heb opgewekt meegeroepen, en doe dat een volgende keer vast weer. Maar ik heb wel kritische bedenkingen, niet tegen het jouwen maar wel tegen de formulering van onze boosheid.Veel mensen om ons heen – net zo boos als wij, en vast ook best kritisch op partijpolitici – … zullen die het punt hebben gesnapt dat we met onze leuzen uitten? Ik kan uitleggen wat er neoliberaal is aan GroenLinks. Ik kan aangeven hoe sociaaldemocraten ons hebben verraden, en daar dag in dag uit mee doorgaan. Maar is het roepen van die kreet begrijpelijk voor mensen die dat nooit is uitgelegd, die ervaring zelf ook nog niet hebben, bijvoorbeeld omdat ze voor het eerst in actie komen?

Ik merkte buiten ons mooie blok wel degelijk een boel woede. Ik denk niet dat onze leuzen erg geschikt waren om die woede aan te boren, en te laten zien hoe we die woede het beste kunnen omzetten in effectieve strijd. Als het bereiken van mensen buiten onze eigen kring helemaal de bedoeling niet is, vervalt mijn puntje. Maar waarom zouden we vinden van medestanders niet ook tot ons doel maken? Waarom niet inzetten op een wel degelijk snoeiharde beweging, maar met veel meer mensen er in dan er nu aan meedoen? En waarom niet sommige van onze leuzen mede daar op afstemmen?

Er was deze keer een extra factor. De sprekers zeiden vooral goede en zinnige dingen! Ook de partijpolitici realiseerden zich dat ze woedende mensen voor zich hadden, en dat ze behoorlijk radicaal moesten klinken om hun gehoor niet kwijt te raken, Opvallend was ook dat vrijwel alle sprekers inclusief formuleerde: niet alleen vrouwen, maar ook trans mannen, non binaire personen, iedereen met een baarmoeder ongeacht gender, worden rechtstreeks aangevallen met het dreigende abortusverbod, zo gaven sprekers aan.Het was dus niet zozeer de inhoud van de toespraken die irritatie wekte. Het was de positie van veel van de sprekers. Dat is voor ons als anarchisten een ding, maar voor veel anderen niet autromatisch. Hoe communiceer je dat aan die veel bredere groep van boze, mogelijk snel radicaliserende mensen?

Misschien is het wel een idee om een volgende keer flyertjes te maken en aan mensen uit te delen: ‘Straks gaan we dit of dat roepen. Dat wekt misschien je irritatie. Daarom hier wat uitleg: 1, 2 en 3. Voor meer informatie: check website zus of mail is daar en daar’. Misschien is er een nog veel beter idee te bedenken. Hoe dan ook: ik zou ons anarcha-feministische geluid zo graag bredere weerklank geven zodat er meer actieve steun voor komt. Dat geluid is snoeihard nodig, want geen partijpolitiek gaat het recht op abortus redden tegen de steeds grovere aanvallen van fascistisch en religieus rechts.

Niet alle sprekers wekten onze boze afwijzing. Indrukwekkend, en luid van onze steun voorzien, was de toespraak van iemand van het Abortions Network Amsterdam (ANA), een geweldige groep die mensen helpt die abortus nodig hebben maar in een land wonen waar dat verboden is, bijvoorbeeld in Polen. In die toespraak kreeg de partijpolitiek er goed van langs, en werd uiteengezet dat het aan kwam op zelf doen, wederkerige hulp, actie van onderop zonder op enige steun van de overheid te rekenen. De toespraak bevatte ook de mededeling dat het paars-zwarte blok na afloop van de manifestatie een demonstratie zou houden naar het Amerikaanse consulaat. Yes! Toch lopen! En ligt het aan mij, of kreeg deze toespraak echt het langste en luidste applaus van de hele manifestatie?

Lopen dus. We stonden met ons blok al op de hoek van de Dam, en de route ging naar en over het Rokin. Ons blok, omringd met spandoeken waarvan ik er eentje hielp dragen, telde enkele tientallen mensen. Maar het lukte om nog enkele tientallen anderen mee te krijgen in ons kielzog. Een vijftigtal demonstranten liep op het Rokin, midden op straat en trambaan. Leuzen roepen! ‘Baas In Eigen Buik!’, ‘My Body, My Choice!’, “Geen Kerk, Geen Staat, Geen Patriarchaat!’, ‘Whose Streets? Out Streets!’ en ook de klassieker A-Anti-Anticapitaliste, 3 maal achter elkaar, gevolgd door ‘Overthrow The System, Revolution Anarchista!’. Verbaasde blikken van omstanders, maar her en daar ook zichtbare bijval. We zijn echt niet de vijftig enigen die razend zijn over de grove aanval op de lichamelijke autonomie die nu als abortusverbod verschijnt. Intussen reed en een tram valk achter ons, deels naast ons. Die werd ter plekke van passende decoratie voorzien.

Intussen was er wel politie opgedoken, in de vorm van enkele dietsagenten die voor ons uit zigzaggend heen en weer reden. Wij liepen door terwijl we nu en dan ook ‘Tous le Monde Deteste la Police’ riepen. Dat ging zo eventjes door, totdat op de Vijzelstraat enkele fietsagenten echt vlak voor ons reden en stopten. Het spandoek dat ik vasthield was intussen van opzij naar voren gegaan en functioneerde dus als een van de kopspandoeken, Die fietsagenten hielden dus halt vlak voor mijn neus. We probeerden door de lopen, politie ging agressief doen, trekken aan spandoeken, mensen terug duwen. Wij reageerden woedend, en in no time hadden sommige agenten wapenstokken getrokken. Pal erna zag ik dat agenten iemand op de grond geduwd hadden en vastbonden. Een grove arrestatie. De hele aanval van de politie kwam voor velen van ons als totale verrassing, Er was geen sprake van gaandeweg oplopende spanning, er was geen merkbare aanleiding om ons tegen te gaan houden. Een voor acceptabele reden hebben ze sowieso natuurlijk niet.

Politie drong verder op en dreef ons een eindje terug en opzij. Een paar mensen waaronder ik, wisten enkele afgepakte spandoeken te heroveren van vlakbij de agenten. Meer intimidatie en geweld van die kant, en even later zag ik dat een tweede demonstrant tegen de grond hadden gewerkt en gewelddadig in bedwang hielden. Een tweede grove arrestatie. Agenten zwaaiden dreigend met hun wapenstokken naar ons toen we dichtbij de arrestaties probeerden te komen en onze woede kenbaar maakten (ik beschrijf hier wat ik ter plekke zag, en ik zag natuurlijk niet alles; intussen weet ik dat er ook echt is geslagen).

Onze groep viel eventjes uit elkaar toe in een losse verzameling boze mensen. Maar we hergroepeerden ons met onze heroverde spandoeken aan de zijkant van de straat. Onze leus ‘Politie, Fascisten, Staatsterroristen’, kwam weer eens van pas. We riepen ook: ‘Abort The Police!’ Ik wist ter plekke verder niets beters te bedenken dan die agenten maar voor schobbejakken uit te schelden. Dat heb ik dus maar gedaan ook. Want schobbejakken zijn het. Een volgende keer loop ik graag met de hele groep dwars door de politie heen. Het is ergens best bizar dat vijf of zes agressieve agenten ons zo tegen hebben weten te houden. Ja, er waren er snel meer, maar toch.

De toestand kalmeerde, de twee intussen aangekomen politiebusjes reden weer weg, met de twee van staatswege ontvoerde demonstranten er in. Tot mijn grote verbazing konden we vervolgens ongehinderd verder lopen! Wel met de fietsagenten voor ons uit, en een enkele keer dacht ik dat ze ons nogmaals zouden gaan stilzetten. Dat gebeurde echter niet. De groep was trouwens in aantal wel gehalveerd, de andere helft was bij of al voor de politieaanval achtergebleven en hun eigen weg gegaan. We vervolgden dus onze route, rechtsaf aan het einde van die Vijzelstraat, rechtsaf over de Weteringschans en daarna links onder het Rijksmuseum door, over het Museumplein naar dat consulaat. Lekker leuzen roepen in die museumtunnel, met die prachtige akoestiek! Bij het VS-consulaat hebben we de spandoeken eventjes aan gehangen om ze na afloop weer mee te nemen, nagepraat en vooral gezorgd dat informatie over de politieaanval adequaat werd verzameld en er contact met een advocaat kon worden gelegd.

Het was trouwens wel beter geweest als er op dit punt meer was voorbereid. Een AG (Arrestanten Groep) is eigenlijk noodzaak bij elke actie waar arrestaties tot de mogelijkheid behoren. Dat is vandaag de dag: elke niet bij het gezag van te voren aangemelde demonstratie. Zo’n AG betekent: mensen die meldingen van arrestaties bijhouden, contact met een advocaat onderhouden en monitoren hoe het gaat met vrijlating en informatievoorziening naar bekenden van arrestanten. Een advocaat van te voren vragen om stand by te staan hoort daar ook bij. Als het niet lukt om een AG op poten te zetten – het is op korte termijn vaak lastig te regelen – dan toch tenminste dat inseinen van een advocaat, en dat bekend maken aan mede-actievoerders. Van zo’n AG was niets te bespeuren afgelopen zaterdag. Ik zeg er meteen bij dat het achteraf wel goed lukte om deels alsnog datgene te regelen waarvoor een AG is bedoeld. Dat pleit dan weer erg voor het improvisatie- en reactievermogen in onze beweging. Ook belangrijk!

Sowieso had ik de indruk dat heel veel mensen totaal verrast waren dat zoiets als de politieaanval op ons een heel reëel risico was. De politie houdt niet van spontane acties zonder dat het gezag dat tevoren kan inkapselen en monitoren. De politie houdt helemaal niet van anarchistische blokken die buiten de lijntjes actie voeren, of dat zelfs maar zouden kunnen gaan doen. Remember Amsterdam 12 september 2021, Rotterdam 17 oktober 2021, Leiden 13 februari 2022! Dat we gewoon onze wandeltocht konden beginnen zonder dat de politie een poging deed om ons tegen te houden vond ik al niet helemaal vanzelfsprekend. Ik was dus niet helemaal verrast toen de politie ons stil zette, ik had eerder zoiets van: aha, het is zover. Maar ik had wellicht meer kunnen doen om deze anticipatie op repressie met anderen te delen, bijvoorbeeld door te checken met mededemonstranten: ‘wat doen we als…? Is daar over nagedacht?’ Maar ik was op mijn beurt weer verrast door het feit dat we zo onvoorbereid en verrast waren. Leermomenten dus, zeer zeker ook voor mezelf.

Alles bij elkaar ben ik blij dat ik gegaan ben, en trots op wat we als demonstranten toch hebben weten te doen. Meer van dit soort actie dus, en beter ook graag! En wat die schobbejakken met mijn kameraden – iedereen die mee demonstreerde is mijn kameraad – doen, vergeef ik ze niet.

Peter Storm